Διάφορα...

Δημήτρης Χατζής

Βιογραφία
Γεννήθηκε στα Γιάννενα το Νοέμβριο του 1913. Ο πατέρας του Γεώργιος Χατζής, ήταν διηγηματογράφος, λόγιος και παλαμικός ποιητής, γνωστός με το ψευδώνυμο Πελλερέν. Ήταν επίσης εκδότης της εφημερίδας «Ηπειρος».

Ο Δημήτρης Χατζής παρακολούθησε εγκύκλια μαθήματα στην Ιόνιο Σχολή της Αθήνας μαζί με τον αδερφό του Άγγελο, τα οποία όμως διέκοψε μετά τον ξαφνικό θάνατο του πατέρα του το 1930 και επέστρεψε στην γενέτειρά του. Εκεί ανέλαβε τη συνέχιση της έκδοσης της εφημερίδας και τη συντήρηση της οικογενείας του. Τέλειωσε το Γυμνάσιο στη Ζωσιμαία Σχολή και γράφτηκε στη Νομική Σχολή της Αθήνας. Τις σπουδές του δεν τις ολοκλήρωσε ποτέ λόγω οικονομικών δυσχερειών.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1930 έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος. Το 1936 συνελήφθη από την Μεταξά και μετά από βασανιστήρια εξορίστηκε στη Φολέγανδρο. Λίγους μήνες αργότερα αφήνεται ελεύθερος και εγκαθίσταται στην Αθήνα. Στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940 κατετάγη αλλά δεν στάλθηκε στο μέτωπο.

Την περίοδο της Κατοχής συμμετείχε στη λειτουργία του παράνομου τυπογραφείου του ΕΑΜ στην Καλλιθέα αρθρογραφώντας και διορθώνοντας άρθρα σε εφημερίδες όπως η «Ελεύθερη Ελλάδα» και ο «Απελευθερωτής». Αρθρογραφούσε ακόμη στον επίσης παράνομο Ριζοσπαστη. Εργάστηκε επίσης στο τυπογραφείο του βουνού.

 Το 1947 επιστρατεύτηκε στα Ιωάννινα, ενώ το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς εξορίζεται στην Ικαρία. Το Μάρτιο του επόμενου έτους εντάχτηκε στο Δημοκρατικό Στρατό της Ελλάδας δημοσιεύοντας ανταποκρίσεις και διηγήματα στα έντυπά του. Το καλοκαίρι του ίδιου έτους έμαθε την καταδίκη του αδερφού του Άγγελου από το Έκτακτο Στρατοδικείο και την εκτέλεσή του.

Μετά την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού το Έκτακτο Στρατοδικείο τον καταδικάζει δις εις θάνατον για λιποταξία και έτσι αναγκάζεται να καταφύγει στο εξωτερικό. Πρώτοι του σταθμοί ήταν η Ουγγαρία και η Ρουμανία. Στη Βουδαπέστη σπούδασε βυζαντινή και μεταβυζαντινή ιστορία και λογοτεχνία, ενώ αρθρογραφούσε και στην εφημερίδα του κομμουνιστικού κόμματος.

Ο βυζαντινολόγος Ιούλιος Μοράβσικ τον βοηθά να κερδίσει υποτροφία για την Ακαδημία Επιστημών του Ανατολικού Βερολίνου, όπου εργάζεται σαν ερευνητής. Το 1962 ολοκληρώνει στο Πανεπιστήμιο Χούμπολτ του Βερολίνου τη διατριβή του με θέμα «Μονωδίες για την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους». Το ίδιο έτος επιστρέφει στη Βουδαπέστη, όπου διορίζεται βοηθός στην έδρα της Βυζαντινής Φιλολογίας, ενώ ιδρύει και το Νεοελληνικό Ινστιτούτο. Παράλληλα επιμελείται την έκδοση έργων νεοελληνικής λογοτεχνίας στην ουγγρική γλώσσα.

Μετά τα γεγονότα του Μάη του '68 επιθυμεί να εγκατασταθεί στο Παρίσι. Η αστυνομία όμως τον πιέζει να ζητήσει πολιτικό άσυλο, με αποτέλεσμα να επιστρέψει στη Βουδαπέστη. Αρνείται ωστόσο να λάβει την ουγγρική υπηκοότητα παρά τις προτάσεις που του έγιναν, παραμένοντας άπατρις.

Μετά την πτώση της Χούντας των Συνταγματαρχών επιστρέφει το Νοέμβριο του 1974 στην Ελλάδα. Αναγκάζεται όμως να εγκαταλείψει ξανά τη χώρα λόγω της μη νομοθετικής ρύθμισης σχετικά με την καταδίκη του. Τον Ιούνιο του επόμενου έτους του δίνεται χάρη και επιστρέφει οριστικά στην πατρίδα του.

Το ακαδημαϊκό έτος 1975-1976 προσκαλείται να διδάξει νεοελληνικό πολιτισμό και λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Η μη επικύρωση του διορισμού του λόγω των μη εκπληρωμένων στρατιωτικών του υποχρεώσεων έχει ως αποτέλεσμα τη διακοπή των μαθημάτων αλλά και διαδηλώσεις των φοιτητών.

Από το 1975 δίνει πλήθος διαλέξεων και συμμετέχει σε συζητήσεις. Από το 1980 μέχρι το θάνατό του εκδίδει το περιοδικό «Στίγμα».

Παντρεύτηκε με την αρχαιολόγο Καίτη Αργυροκαστρίτου και απέκτησαν μία κόρη, την Αγγελίνα.

Το Μάρτιο του 1981 αρρωσταίνει από καρκίνο των βρόγχων και πεθαίνει το 4 μήνες αργότερα στις 20 Ιουλίου του 1981 σε σπίτι φίλων του στη Σαρωνίδα.

Εργογραφία

Ο Δημήτρης Χατζής πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα το 1946 με τη νουβέλα «Φωτιά», που περιγράφει τη δράση κατά τον πόλεμο των αντάρτικων ομάδων της αριστεράς στα βουνά της Ρούμελης. Ο Χατζής καλλιέργησε με ιδιαίτερη προτίμηση το διήγημα, και τα στενότερα πλαίσιά του τον βοηθούν να εισχωρεί βαθύτερα στον εσωτερικό κόσμο των προσώπων και να δίνει τη ζεστασιά της ανθρώπινης σχέσης τους. Ως το 1966 είχε συγκεντρώσει τα διηγήματά του σε δύο τόμους: Το τέλος της μικρής μας πόλης (1963) και Ανυπεράσπιστοι (1966).Τα διηγήματα της πρώτης συλλογής τοποθετούνται σε μια μικρή επαρχιακή πόλη και δίνουν κυρίως έναν κόσμο που φθίνει επειδή έχουν αλλάξει οι οικονομικές και οι κοινωνικές συνθήκες. Τα πρόσωπα παρουσιάζονται με ρεαλισμό αλλά και με συμπάθεια, με έναν ανθρώπινο τόνο στην υπερηφάνεια και την αξιοπρέπεια τους. Η δεύτερη συλλογή έχει περισσότερη ουσία δραματική. Το κεντρικό θέμα όμως είναι και εδώ ο άνθρωπος μέσα στη σύγχρονη αστική ή μικροαστική κοινωνία, «ανυπεράσπιστος» πάντοτε, είτε κάνει μαύρη αγορά στα χρόνια της πείνας είτε είναι αντάρτης στο βουνό. Δέκα χρόνια αργότερα, μετά στην επιστροφή στην πατρίδα, ο Χατζής θα δώσει και ένα μυθιστόρημα, Το Διπλό βιβλίο (1976), με κεντρικό θέμα τη ζωή των ελλήνων εργατών στη Γερμανία, αλλά με προεκτάσεις τέτοιες που αγκαλιάζουν όλο το φάσμα της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας στις δραματικές περιπέτειες, ένα βιβλίο με πολύ καταστάλαγμα πίκρας.

Τα έργα του που έχουν εκδοθεί είναι με χρονολογική σειρά τα εξής:

• Φωτιά, μυθιστόρημα εκδόσεις Γκοβόστη, Αθήνα, 1946.

• Το τέλος της μικρής μας πόλης, διηγήματα, εκδοτικό Νέας Ελλάδας, Ρουμανία, 1953 και εκδόσεις «Επιθεώρηση Τέχνης», Αθήνα, 1963 (τελική μορφή).

• Θητεία (αγωνιστικά κείμενα 1940-1950), διηγήματα, εκδόσεις Κείμενα, 1979.

• Ανυπεράσπιστοι, διηγήματα, εκδόσεις Θεμέλιο, 1966.

• Το Διπλό Βιβλίο, μυθιστόρημα, εκδόσεις Εξάντας, 1976 και Κείμενα, 1977 (αναθεωρημένη έκδοση).

• Σπουδές, διηγήματα ξανατυπωμένα και άλλα, εκδόσεις Κείμενα, 1976.

• Το πρόσωπο του Νέου Ελληνισμού, διαλέξεις και δοκίμια, εκδόσεις Το Ροδακιό, 2005.

Το λογοτεχνικό του έργο χωρίζεται σε τρεις περιόδους:
α) Στην αγωνιστική (1940-50) όπου εντάσσονται
1. το μυθιστόρημα Η Φωτιά (1946), το πρώτο λογοτεχνικό έργο που αναφέρεται στην Αντίσταση. Το βιβλίο ανήκει στην «στρατευμένη λογοτεχνία» και ο συγγραφέας ακολουθεί τις αρχές του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, σύμφωνα με τον οποίο η αποστολή της τέχνης πρέπει να υπηρετεί σαφείς πολιτικούς στόχους, και
2. Τα αγωνιστικά κείμενα (1940-50) περιέχονται στη συλλογή Θητεία (1979) . Στα έργα αυτά προβάλλονται πολιτικές, δογματικές θέσεις και χαρακτηρίζονται από ιδεολογική ρητορεία και έντονο μανιχαϊσμό.
β) Στην κυρίως λογοτεχνική (1953-1963) όπου ανήκουν και τα πιο αξιόλογα έργα του. Ο συγγραφέας παρουσιάζει μια θεαματική εξέλιξη και τα έργα του προσδιορίζουν ένα νέο ιδεολογικό και αισθητικό στίγμα. Έργα αυτής της περιόδου είναι:
Το τέλος της μικρής μας πόλης (διηγήματα,1953)
Ανυπεράσπιστοι (διηγήματα, 1966)
Το διπλό βιβλίο (μυθιστόρημα , 1976)
γ) Στην περίοδο αναζητήσεων και προβληματισμού.
΄Εργο αυτής της περιόδου είναι η συλλογή διηγημάτων Σπουδές (1976), της οποίας ο τίτλος πιστοποιεί την ανίχνευση νέων καλλιτεχνικών τάσεων.
Εδώ ο συγγραφέας επιχειρεί μια ουσιαστική αφαίρεση, μια σύνθεση της ιστορίας, της ποίησης και της τέχνης, π.χ. το διήγημα Το φονικό της Ιζαμπέλας Μόλναρ. Ο ίδιος ο Χατζής θεωρεί αυτό το διήγημα «ως κιβωτό των απόψεών του για την τέχνη, τη λειτουργία της, τις υποχθόνιες και μυστικές δυνάμεις που οδηγούν στο τελειωμένο έργο τέχνης».

Βιβλιογραφία
Πολίτης, Λίνος (2003). Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης.
Αποστολίδου, Βενετία επιμ. (2003). Λογοτεχνία και Ιστορία στη μεταπολεμική αριστερά. Η παρέμβαση του Δημήτρη Χατζή. Αθήνα: Πόλις.
Αποστολίδου, Βενετία επιμ. Δημήτρης Χατζής: Το πρόσωπο του Νέου Ελληνισμού Διαλέξεις και Δοκίμια. Αθήνα: Το Ροδακιό.

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%AE%CF%84%CF%81%CE%B7%CF%82_%CE%A7%CE%B1%CF%84%CE%B6%CE%AE%CF%82

http://www.serrelib.gr/eisigisi2_5.html